
برنامهنویس، برنامهنویس رایانه، توسعهدهنده، کدنویس، یا مهندس نرمافزار کسی است که نرمافزار رایانه مینویسد. عبارت برنامهنویس رایانه میتواند به یک متخصص در زمینهای از برنامهنویسی یا یک شخص دارای سررشته که برای بسیاری از گونههای نرمافزار کد مینویسد اشاره کند. شخصی که یک روش رسمی برای برنامهنویسی تمرین یا تدریس میکند، همچنین میتواند بهعنوان تحلیلگر برنامهنویس شناخته شود. زبان برنامهنویسی اصلی یک برنامهنویس (کوبول، سی، سی++، سی شارپ، جاوا، لیسپ، پایتون، غیره) اغلب دارای پیشوندی به این نامها است، و کسانی که در محیط وب کار میکنند اغلب عنوانهایشان را با پیشوند وب مینویسند. عبارت برنامهنویس میتواند برای اشاره به یک توسعهدهندهٔ نرمافزار، توسعهدهنده وب، توسعهدهندهٔ اپلیکیشنهای تلفن همراه، توسعهدهندهٔ سفتافزار تعبیهشده، مهندس نرمافزار، دانشمند رایانه یا تحلیلگر نرمافزار به کار برده شود. هرچند، اعضای این حرفهها دارای دیگر مهارتهای مهندسی نرمافزار، جدا از برنامهنویسی هستند؛ به همین دلیل، عبارت برنامهنویس یا کد مانکی (به انگلیسی: code monkey) بعضی وقتها توهین یا سادهگیری تحقیرآمیزِ این دیگر حرفهها در نظر گرفتهمیشود.ا ین مسئله بحثهای زیادی میان توسعهدهندهها، تحلیلگرها، دانشمندان رایانه، برنامهنویسها و کسانی که همچنان سردرگم در تفاوتهای ظریف در معانی این حرفهها هستند برانگیخته است.
ایدا لاولیس، ریاضیدان و کنتس انگلیسی نخستین برنامهنویس رایانه در نظر گرفته میشود، زیرا او نخستین شخصی بود یک الگوریتم را به قصد پیادهسازی روی موتور تحلیلی چارلز ببیج، در اکتبر ۱۸۴۲، به قصد محاسبهٔ عدد برنولی نوشت و منتشر کرد. چون که ماشین ببیج هرگز برای عملکرد استاندارد در زمان لاویس کامل نشد، او هرگز اجرای الگوریتم خود را ندید.
نخستین شخصی که یک برنامه را روی یک عملکرد الکترونیکی مدرن مبتنی بر رایانه اجرا کرد، دانشمند رایانه کنراد تسوزه در سال ۱۹۴۱ بود.
تیم برنامهنویسی انیاک، شامل کاتلین انتونلی، ژان بارتیک، بتی هالبرتن، مارلین ملتزر، فرانسیس اسپنس و روث تیتلبام نخستین اشخاصی بودند که بهطور منظم برنامهنویسی کار میکردند.
روز بینالمللی برنامهنویسها هر سال در ۷ ژانویه جشن گرفتهمیشود. در سال ۲۰۰۹، دولت روسیه فرمان داد تا هر سال یک روز تعطیل حرفهای که با نام روز برنامهنویسان شناخته میشود در ۱۳ سپتامبر (۱۲ سپتامبر در سالهای کبیسه) جشن گرفته شود. این روز همچنین پیش از آن یک روز تعطیل بینالمللی غیررسمی بودهاست.